Alim kimi yaşadı, axmaq kimi öldü...
Tycho Brahe 1546-cı ildə Danimarkada zadəgan ailəsində anadan olub.
Demedia.az xəbər verir ki, o, varlı əmisi tərəfindən böyüdülüb və Kopenhagen və Leypsiq universitetlərində oxuyub. Hüquqşünas olmaq niyyəti ilə sənət dərsləri alsa da, Brahe əvəzinə astronomiya ilə məşğul olmağı seçdi. Onun həyatı ölümü qədər maraqlı idi.
1566-cı ildə o zaman 20 yaşında olan Brahe bir tələbə yoldaşı ilə kimin daha yaxşı riyaziyyatçı olması üstündə dueldə döyüşərkən burnunu itirdi. Sonradan həyatına gümüşü süni burunla davam edəcəyini düşünsə də, ömrünü misdən hazırlanmış burunla keçirib. Dueldən sonra elm dünyasının Voldemortuna çevrilən Brahe, rəngarəng həyatına baxmayaraq, astronomiya sahəsinə böyük töhfələr verdi.
Tycho, 1577-ci ilin böyük kometası kimi qeyri-adi təbiət hadisələrini şərh edən və izah edən kral sarayında bir növ məsləhətçi kimi xidmət etdi. Kral ailəsi üçün ulduz falı hazırladı. Brahe öz rəsədxanasında səmanı diqqətlə müşahidə edirdi. Əksər astronomlar səma cisimlərini yalnız orbitlərindəki xüsusi, qeyri-adi nöqtələrdə müşahidə etməyə diqqət yetirsələr də, Brahe onları səmada görünən bütün orbitləri boyunca diqqətlə izləyərək, o zaman edilən ən dəqiq müşahidələri yaratdı.
Tycho-nun ən təsirli nailiyyətlərindən biri də statistik məlumatlardan istifadə etməsi idi. O, əsasən məlumat anlayışını icad etdi. O, müşahidə və ya təcrübəni təsdiqləmək üçün təkrarlayan ilk insan idi. Tycho topladığı geniş məlumat toplusu nəinki işində ona kömək etdi, həm də onu izləyən astronomlara xidmət etdi. Brahenin dəqiq ölçmələri planetlərin hərəkəti haqqında yeni anlayışın əsasını qoydu. Ölümündən sonra məlum oldu ki, Brahe-nin həyatı boyu topladığı məlumatlar övladları üçün həm intellektual, həm də maliyyə baxımından xüsusilə dəyərlidir.
Brahe 1601-ci ildə 54 yaşında vəfat etdi. Ölüm səbəbi onun həyatı qədər maraqlı idi. Roma imperatoru və qonaqları ilə bir ziyafətə qatılan Brahe sosial adət-ənənələrə uyğun olaraq süfrəyə heç kim qalxmadığı üçün tualetə gedə bilməyib. Brahe çox içmişdi, lakin tualetdən istifadə etməkdən imtina etdi. Bu səbəbdən astronomun qısa müddət sonra sidik kisəsinin partlaması olduğu və bunun sidik kisəsi infeksiyasının bir növünü ağırlaşdırdığı və nəticədə uremiya inkişaf etdirdiyi güman edilir.
Onun köməkçisi astronom Yohannes Keplerin iddialarına görə, Brahe ziyafətdən düz 5 gün sonra vəfat edib. Üstəlik öləcəyini hiss edən Brahe Keplere “Alim kimi yaşadı, axmaq kimi öldü” başlıqlı məqalə yazmaq istədiyini söylədi.
Ancaq 1901-ci ildə ölümünün 300-cü ildönümünü qeyd etmək üçün Brahenin məzarını açan elm adamları onun qalıqlarında civə tapdıqlarını iddia edərək astronomun zəhərləndiyi barədə şayiələri gücləndirdilər. Bəziləri hətta bu cinayətdə Yohannes Kepleri ittiham edirdilər. Brahenin cəsədi 2010-cu ildə yenidən eksqumasiya edilib. Sümükləri və saqqal tükləri üzərində aparılan testlər göstərib ki, bədənində civə konsentrasiyası onu öldürəcək qədər yüksək deyil. Belə ki, alim sidik kisəsi partlaması nəticəsində dünyasını dəyişib.
Aysun / Demedia.az
