Merkuri missiyasında nə baş verir?
Altı il əvvəl Günəşə ən yaxın planet olan Merkuriyə göndərilən kosmik gəmi, planetin tədqiqi planlarını təhlükə altına alan itələmə problemləri yaşayır.
Demedia.az xəbər verir ki, Avropa və Yaponiya kosmik agentliklərinin birgə səyi olan BepiColombo kosmik gəmisi sentyabrın 5-də planetə üç yaxın uçuşdan birincisini etmək və gələn il planet ətrafında öz marşrutu üzrə qərarlaşmaq məqsədinə doğru irəliləməkdə davam edir. Avropa Kosmik Agentliyi və Yaponiya Kosmik Tədqiqatlar Agentliyinə aid kosmik zonduna sahib olan vasitə, planetin səthini və maqnit sahəsini araşdırmaq üçün yaxın keçid zamanı bu zondları özündən ayıracaq.
Lakin bu elmi əməliyyatların həyata keçirilməsinin mümkünlüyü getdikcə qeyri-müəyyənləşir. Aprelin 26-da keçirilən manevr zamanı günəş enerjisi ilə işləyən elektrik mühərrik modulu kosmik gəminin itələyicilərinə kifayət qədər güc verə bilməyib. 11 gündən sonra mühəndislər kosmik gəminin təkan gücünü əvvəlki səviyyəyə çatdıra biliblər, lakin hətta bu səviyyə gözləniləndən 10 faiz aşağı olub.
Avropa Kosmik Agentliyinin sözçüsü Camille Bello bildirib ki, bir qrup ekspertlər daim problemin səbəbi üzərində işləyir və problemin marşrutda gətirəcəyi nəticələri araşdırır.
Merkuri Günəş sistemindəki qayalı planetlər arasında bəlkə də ən az öyrənilmiş planetdir. Foto: NASA/JHU Tətbiqi Fizika Laboratoriyası/Vaşinqtonun Karnegi İnstitutu
Kosmik gəminin aşağı itələmə səviyyəsini tənzimləmək üçün komanda, 2025-ci ilin sentyabr-yanvar ayları arasında yaxın uçuşlara imkan verərək, itələyicilərin işə salınma müddətini uzadıb. İtki probleminin nədən qaynaqlandığına gəlincə, mühəndislər bütün mümkün məlumatları araşdıraraq bir nəticəyə gəlməyə çalışırlar.
"Biz bilirik ki, biz Merkuri Transfer Modulundan elektrik enerjisinin mövcudluğu ilə bağlı problemlə üzləşirik" dedi Bello. “Elektriklə hərəkət edən təkanların özlərində heç bir problem yoxdur.
Merkuri Günəş sistemindəki qayalı planetlər arasında bəlkə də ən az öyrənilmiş planetdir. Planet olduqca istidir və ona çatmaq Saturndan daha çətindir. Bu səbəbdən planet Günəş ətrafındakı digər planetlərdə edilən kəşflər qədər kəşflərə səhnə olmamışdır. Əvvəllər hər ikisi NASA-nın missiyası olan iki kosmik gəmi planetin yaxınlığından keçməyi bacarmışdı.
2018-ci ilin oktyabrında Fransız Qvianasından Ariane 5 raketi ilə buraxılan BepiColombo planetin buzla örtülmüş qütb kraterlərini, maqnit sahəsini və sirli səth boşluqlarını öyrənmək məqsədi daşıyır. Merkurinin xarici qabığı qədim dövrlərdə və son 4 milyard il ərzində lavaların axdığı ərazilərə çırpılmış kosmik süxurların izləri ilə doludur.
Merkurinin quruluşunu, atmosferini və maqnitini öyrənməklə alimlər Yerə bənzər qayalı planetlərin necə əmələ gəldiyinə dair biliklərini genişləndirə biləcəklər.
Bununla belə, bu son problem BepiColombo-nun yaşadığı ilk problem deyil. Keçən il missiya nəzarətçiləri marşruta əvvəlki təkan problemlərinin təsirini bərpa etmək üçün əhəmiyyətli marşrut korreksiyası həyata keçirdilər. Avropa Kosmik Agentliyinə görə, bu düzəliş edilməsəydi, BepiColombo öz kursundan təxminən 24 min kilometr kənara çıxaraq planetin yanlış tərəfinə düşəcəkdi.
Missiyanın yaxın keçidlərinin bir çoxu Merkuri orbitinin çətinliyi ilə əlaqədardır.
Missiyadakı bir çox yaxın keçid Merkuri orbitində çətinliklə bağlıdır. Planetin orbitində fırlanmaq üçün kosmik gəmi Merkurinin cazibə qüvvəsi tərəfindən tutulacaq qədər yavaş uçmalıdır. Çox sürətli uçarsa, kosmik gəmi planeti əldən verər. Burada problem odur ki, kosmik gəmi Günəşə yaxınlaşdıqca aşağı eniş sürətini alan velosiped kimi sürətlənir.
Kosmos boşluğunda sürəti azaltmaq asan məsələ deyil. Planetlərin ətrafında yellənmək kosmik gəmilərin enerji sərf etmə üsullarından biridir. Təbii ki, onu kosmik gəmiyə yaxın yükləmək də variantlardan biridir, lakin kosmosa çıxarkən avtomobil nə qədər yüngül olarsa, işlər bir o qədər asanlaşır.
Əgər missiyaya nəzarət kosmik gəminin güc problemini adekvat şəkildə həll edə bilsə, elmi əməliyyatların 2026-cı ilin yazında başlanması gözlənilir.
Aysun / Demedia.az
