Yeni planet tapıldı - Atmosferi var, amma...
Bəlkə də ekzoplanetlərin axtarışının “müqəddəs qüllələrindən” biri olan qoruyucu atmosferi olan qayalı planetin tapılması məqsədi alimləri çoxdan həyəcanlandırıb. Ancaq görünür, Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu belə bir planet tapmış ola bilər.
Demedia.az xəbər verir ki, NASA və Avropa və Kanada kosmik agentlikləri tərəfindən idarə olunan qabaqcıl infraqırmızı müşahidə aləti Ceyms Uebb 41 işıq ili uzaqlıqda yerləşən və karbon qazı və ya karbonmonoksit atmosferinə malik olduğu güman edilən 55 Cancri e-yə nəzər saldı.
Ancaq bu planeti "Yerə bənzər" adlandırmaq düzgün olmazdı. Xərçəng bürcündə yerləşən planet öz ulduzuna o qədər yaxın orbitdə fırlanır ki, onun səthi çox güman ki, lavadan ibarətdir. Həmçinin bu yaxınlıq səbəbindən planetin fırlanmadığı və bu səbəbdən onun bir tərəfinin daimi qaranlıqda qaldığı düşünülür.
Yenə də bu kəşf Günəş sistemimizdə Yerimizdən başqa atmosferə malik qayalı planetin ilk sübutu ola bilər. “Nature” jurnalında dərc olunan araşdırma mütəxəssisləri əmin edir və yaxın gələcəkdə yaşayış üçün əlverişli atmosferə malik qayalı dünyaların kəşfindən xəbər verir.
Ekzoplanetlər öz ulduzunun qarşısından keçərkən ulduzun işığı planetin atmosferi tərəfindən süzülür. Atmosferdəki molekullar işığın müəyyən dalğa uzunluqlarını (və ya rənglərini) udduğu üçün ulduzun işığı az qala göy qurşağı kimi müxtəlif rənglər alır. Astronomlar daha sonra hansı işığın udulduğunu ölçməklə atmosferin hansı molekulları ehtiva etdiyini anlamaq üçün James Webb kimi teleskoplardan istifadə edə bilərlər.
Son 20 ildə elm adamları bir çox ekzoplanetlərdə atmosferin izlərini tapdılar. Ancaq bu planetlərin hamısı Yupiter kimi əsasən hidrogendən ibarət qalın atmosferə malik qaz nəhəngləri idi.
Başqa bir planetin atmosferinin məzmununu bilmək çox vacibdir. Hətta NASA Yerin atmosferini “təhlükəsiz yorğan” adlandırır. Atmosferimiz olmasa, planetimizdə həyat yarana bilməzdi. Bu "barama" havada oksigeni saxlayır, eyni zamanda Günəşdən gələn zərərli ultrabənövşəyi şüaları süzür. Beləliklə, Yer isti və yaşayış üçün əlverişli olaraq qalır. Üstəlik, atmosfer təzyiq yaradır, suyun səthdə maye qalmasına imkan verir.
NASA, 55 Cancri e ekzoplanetinin necə göründüyünə dair turizm afişalarından ilhamlanaraq bir araşdırma yaratdı.
55 Cancri e-nin əhəmiyyətli bir atmosferə malik ola biləcəyinə dair ilk əlamət onun yaydığı infraqırmızı işığa əsaslanan temperatur göstəricilərindən gəldi. Planet atmosferi olmayan tünd ərimiş qaya ilə və ya buxarlanmış qayadan ibarət çox nazik atmosferlə örtülüdürsə, daimi yanan tərəf 2204°C ətrafında olmalıdır.
Lakin bunun əvəzinə tədqiqatçılar temperaturun 1537°C olduğunu müəyyən etdilər.
Tədqiqatçılar bu nəticənin səbəbinin zəngin atmosfer sayəsində istiliyin işıq qəbul edən tərəfdən işıq almayan tərəfə keçməsi olduğunu bildirirlər.
55 Cancri e bildiyimiz kimi həyatı dəstəkləmək üçün çox isti görünsə də, elm adamları onun öyrənilməsinin bir vaxtlar maqma okeanları ilə örtüldüyü güman edilən Yer, Venera və Marsın ibtidai şərtləri haqqında anlayışlarını yaxşılaşdıra biləcəyini düşünürlər.
Aysun / Demedia.az
