Alimlər açıqladı: Belə bir planet yoxdur...
Astronomlar daha əvvəl ulduzun ətrafında 40 Eridani A adlı planetin kəşf edildiyini açıqlamışdılar.
Demedia.az xəbər verir ki, ulduz məşhur "Star Trek" kainatından tanıyacağınız cənabdır. Spok planetinin ulduzu kimi qeyd olunur. Bu səbəbdən kəşf edilən planet Mr. Spokun planetinə Vulkan adı verildi. Lakin son məlumatlara görə, “Vulkan” adlanan planet təəssüf ki, mövcud deyil.
İlk dəfə 2018-ci ildə açıqlanan kəşflə tapıldığı düşünülən planetə 40 Eridani Ab adı verilib. Ancaq hətta kəşf edənlər də bu nəticədən əmin deyildilər ki, ekzoplanetin siqnalı radial sürətdən istifadə edilərək, bu cür planetlərin orbiti Yer və ulduz arasından keçmədikdə istifadə olunurdu.
Radial sürət ulduz və planet arasındakı cazibə qüvvəsinin qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranır. Əslində, planetlər ənənəvi olaraq bildiyimiz kimi ulduzların ətrafında fırlanmır. O, iki kütlənin cazibə qüvvələrindən yaranan daha böyük kütləyə (yəni ulduza) yaxın bir nöqtə ətrafında fırlanır. Yer Günəş ətrafında deyil, Yerlə Günəş arasındakı və Günəşə çox yaxın bir nöqtə ətrafında fırlanır.
Belə olduqda, ətrafında planetləri olan ulduzlar yellənir. Yırtılma səbəbiylə ulduzun işığında dəyişikliklər olur. Bu sayədə ulduzun ətrafında bir planetin olub-olmadığı anlaşıla bilər.
40 Eridani A ulduzunun ətrafında fırlandığı düşünülən "Vulkan" planetinin əslində mövcud olmadığı ortaya çıxır.
40 Eridani A (aka HD 26965) 42 günlük orbiti olan bir planet səbəbindən baş verəcək radial sürət dəyişikliklərinə bənzər dəyişikliklər göstərdi. Lakin bu dəyişikliklər ulduzun öz ətrafında fırlanması zamanı onun səthində baş verən hərəkətdən də qaynaqlana bilər. Ulduzu kəşf edən astronomlar ulduzun fırlanma sürətini təsbit edə bilmədiklərindən bu ehtimalı aradan qaldıra bilmədilər.
Kəşfdən sonra aparılan araşdırmalar da çox da sağlam olmayıb. 2021-ci ildə aparılan bir araşdırma, siqnalın yanlış müsbət olduğunu göstərdi. 2022-ci ildə aparılan başqa bir araşdırma nəticəsiz qaldı. 2023-cü ildə edilən araşdırma da bunun yalan siqnal olduğunu bildirdi.
İndi Dartmut Kollecinin astronomu Abigail Burrows-un rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu 2018-ci ildə radial sürəti əvvəlkindən daha dəqiqliklə ölçə bilən yeni alətlərdən istifadə edib. Ölçmələr nəticəsində məlum olub ki, ulduzun atmosferinin müxtəlif təbəqələrində işığın dəyişməsi onların hamısının birləşdiyi siqnalın dəyişməsindən fərqlidir.
Əgər ekzoplanet varsa, siqnal sabit olmalıdır. Ulduzun işığındakı dalğalanmalar Günəşimizdə də rast gəlinən ləkələr və parlaq ləkələrdən ibarətdir. Təbii ki, ulduzun öz ətrafında fırlanmasını 42 günə tamamlamasının da buna təsiri var.
Star Trek həvəskarları üçün üzücü olan bu xəbər elm üçün ən azı yaxşı bir inkişafdır.
Aysun / Demedia.az
