Kosmosa liftlə qalxmaq.... - Hədəf 2050
Yeri kosmosa bağlayan nəhəng bir quruluş təsəvvür edin. Belə bir quruluş sayəsində orbitə çatmaq həm sadə, həm də çox ucuz olardı.
Demedia.az xəbər verir ki, bunun sayəsində kosmos səyahətinin ümumi xərcləri və yanacaq sərfiyyatı azalacağından, uzaq dünyalara səyahət də asanlaşacaq.
Bu, “kosmik lift” layihəsinin arxasında duran əsl ideyadır. Bu yolla Marsa çatmaq üçün normalda altı ilə səkkiz ay lazım olduğu halda, belə bir kosmik liftlə bu müddət 3-4 aya, hətta 40 günə qədər azaldıla bilər. Təbii ki, kosmik lift konsepsiyası yeni deyil. Belə bir quruluşun qurulması üçün tələb olunan mühəndislikdən başqa digər problemlər də var. Buna görə də, belə bir strukturun həqiqətən qurulması səyləri tamamilə yenidir. Yaponiyanın Obayashi şirkəti bu layihənin öhdəsindən gələ biləcəyinə inanır.
Onlar 2050-ci ilə qədər kosmik lift tikməyi planlaşdırırlar
Dünyanın ən hündür qülləsi olan Tokyo Skytree-ni də inşa edən şirkət 2012-ci ildə inşa edəcəyi kosmik liftlə daha yüksək zirvələrə çatacağını iddia edib. Eyni ildə nəşr olunan hesabata görə şirkət 100 milyard dollarlıq layihənin 2025-ci ildə başlayacağını və 2050-ci ildə fəaliyyətə başlayacağını bildirib. Hesabatı yazan Yoji Ishikawa ilə danışan Business Insider, layihənin 2025-ci ildən əvvəl necə olduğunu soruşdu.
İşikava layihənin inşasına gələn il başlanmayacağını desə də, şirkətin AR-GE, ümumi dizayn, əməkdaşlıq və tanıtım kimi mövzularda aktiv olduğunu bildirib.
Keçən il resenziyalı Journal of Science Policy & Goverance jurnalında kosmik liftlərlə bağlı hesabat dərc etdirən Kristian Conson bu fikrin “qərib” olduğunu deyir: “Yenə də bəzi insanlar var ki, onlar həqiqi elm adamlarıdır və həqiqətən də bunu həyata keçirmək istəyirlər. ."
Kosmosa aparan daha ucuz yol
İnsanları və obyektləri raketlərlə kosmosa aparmaq kifayət qədər baha başa gəlir. NASA-nın proqnozuna görə, Artemis Ay missiyaları üçün hər buraxılış kosmik agentliyinə 4,1 milyard dollara başa gələcək.
Bunun əsas səbəbi kosmosa çıxmaq üçün lazım olan yanacaqdır. “Raket tənliyi” kimi tanınan bu problemdə kosmosa çıxmaq üçün çoxlu yanacaq tələb olunur. Bununla belə, yanacaq eyni dərəcədə çox çəki deməkdir. Beləliklə, daha çox çəki üçün daha çox yanacaq tələb olunur. Bu, bir dövrə yaradır. Bununla belə, kosmik lift ideyası ilə raket və ya yanacağa ehtiyac qalmır.
Bəzi dizaynlara görə, kosmik liftlər "alpinistlər" adlanan elektromaqnit qurğulardan istifadə edərək yüklərini orbitə daşıya bilirdilər. Bu alpinistləri günəş panelləri və ya mikrodalğalı enerji ilə uzaqdan idarə etmək olar. Bu yolla onlar yanacaq daşımaq məcburiyyətində qalmırlar.
İşikawa Obayashi Corporation üçün yazdığı hesabatda obyektləri orbitə daşımaq üçün belə bir kosmik liftin qiymətinin kiloqramı üçün 114 dollara düşəcəyini bildirir. Digər proqnozlara görə, bu xərc hər kiloqram üçün 454 dollar olacaq.
Falcon 9 raketi buraxılır. Üzərindəki hər kiloqram yük 2 min 454 dollara kosmosa gedir.
SpaceX-in ən ucuz raketlərdən biri olan Falcon 9 ilə belə, bu qiymət kiloqramı 2454 dollardır. Beləliklə, 5 dəfədən çox bahadır. Təbii ki, təkcə qiymət məsələsi deyil.
Kosmik liftlərdə kosmosa raketlər göndərilərkən baş verə biləcək partlayışlar aradan qaldırılır. Bu alpinistlər həmçinin sıfır karbon emissiyası olan avtomobillərə çevrilə bilərlər. Bunun xaricində təxminən 200 km/saat sürətlə hərəkət edə bilən bu vasitələr raketlərdən çox yavaş olacağı üçün daha az zərbəyə məruz qalacaq və daha həssas cihazları orbitə daşımaq mümkün olacaq. İşikava həmçinin deyir ki, Obayashi Korporasiyası bu layihəni bütün bəşəriyyətə fayda verə biləcək ictimai layihə kimi görür.
Kosmik lift qurmaq üçün kifayət qədər polad yoxdur
Bu gün kosmik stansiyanın qurulmasına ən böyük maneələrdən biri belə bir qüllənin tikintisi üçün hansı materiallardan istifadə edəcəyimiz barədə heç bir fikrimizin olmamasıdır.
Belə yüksək bir quruluşun təzyiqini idarə etmək üçün, istehsal edilməli olan borular, polad kimi ənənəvi materiallardan hazırlanacaqsa, kifayət qədər qalın olmalıdır. Conson deyir: "Əgər poladdan tikmək istəyirsinizsə, yer üzündə olduğundan daha çox polad lazım olacaq".
İşikavanın hesabatında deyilir ki, Obayashi Corporation karbon nanoborucuqlarından istifadə edə bilər. Nanoborular təbəqələrə yuvarlanan qələmlərdə istifadə olunan qrafitdən ibarətdir. Poladdan qat-qat yüngül olan və təzyiq altında qırılması daha çətin olan bu materialla kosmik lift gözləniləndən çox kiçik tikilə bilər. Ancaq burada bir problemimiz var: İndiyə qədər istehsal olunan ən uzun nanoborunun uzunluğu 60 santimetrdir!
İşikavanın hesabatına görə, təbii ki, orbitə çatmaq üçün kosmik liftin uzunluğu 35 min kilometr olmalıdır. Conson bu məsələ ilə bağlı ümumi fikrini belə ifadə edir: "Hələ o nöqtədə deyilik. Amma bu, mümkünsüz olduğu anlamına gəlmir".
İşikava razılaşır: “Tədqiqatçılar tamamilə yeni material hazırlamalıdırlar”.
Aysun / Demedia.az
