ABŞ Panamaya 15 milyon milçək göndərir
Birləşmiş Ştatlar illərdir “Yeni Dünya Vida qurdu” adlı təhlükəli parazitlə mübarizə aparır.
Demedia.az xəbər verir ki, bu canlılarla problem yaşayan ölkə hər həftə Panamaya 14,7 milyon milçək buraxır. Bəs, ildə təxminən 15 milyon dollara başa gələn bu çox böyük və maraqlı planın arxasında nə dayanır?
Vida qurd dişiləri istiqanlı heyvanların, o cümlədən insanların açıq qalmış ətlərinə, məsələn, yeni doğulmuş heyvanların yaralarına və göbəklərinə 250-500 yumurta qoyurlar. Qidalanma zamanı sürfələr yumurtadan çıxır və ətrafdakı toxuma daxil olur. Əgər bu müddət ərzində yara narahat olarsa, sürfələr ətdə dərinləşir və ya 'vurlanır', buna görə də sürfələrin ümumi adıdır. Qurdlar ciddi toxuma zədələnməsinə və hətta ev sahibinin ölümünə səbəb ola bilər. Yumurtadan çıxdıqdan təxminən üç-yeddi gün sonra sürfələr pupa olmaq üçün yerə düşür. Pupa təxminən yeddi gündən sonra yetkinlik mərhələsinə çatır. Dişi vida qurdu yumurtadan çıxandan dörd-beş gün sonra cütləşir. Bütün həyat dövrü təxminən 20 gündür. Dişi həyatı boyu 3 minə qədər yumurta qoya bilir və 200 kilometrə qədər uça bilir.
Bu vəziyyət, yəni ABŞ-ın hər həftə Panamaya milyonlarla milçək buraxması ilk baxışdan mənfi məqsədlər güdsə də, bu əməliyyatın arxasında duran səbəblər kifayət qədər diqqətçəkən və əhəmiyyətlidir. 'New World Screwworm' adlı təhlükəli parazit yumurtalarını canlı heyvanların açıq yaralarına qoyaraq başlayır. Sürfələr heyvanların ətini yeyərək böyüyürlər. Təəssüf ki, bu vəziyyət heyvanlar üçün son dərəcə ağrılıdır və çox vaxt ölümcül olur. Bu zərərli parazitə nəzarət etmək üçün ABŞ da milçəkləri sterilizasiya edib təbiətə buraxmaq üsulunu tətbiq edir.
1950-ci illərdə Edvard F.Kniplinqin kəşfləri sayəsində milçəklərin müəyyən bir mərhələdə radiasiya ilə sterilizə oluna biləcəyi və beləliklə də onların çoxalmasının qarşısının alına biləcəyi aşkar edilmişdir. Bu kəşf bu gün tətbiq edilən genişmiqyaslı əməliyyatın əsasını təşkil etdi. Onlardan təxminən 14,7 milyonu sterilizasiya edilərək Panama-Kolumbiya sərhədinə buraxılıb. Panamanın Pakora şəhərindəki bir fabrikdə həftədə 20 milyon milçək istehsal olunur. Milçəklər xüsusi nəzarət otaqlarında yetişdirilir və radiasiya ilə sterilizasiya edilir və daha sonra təyyarələrlə buraxılır.
Milçəklər əraziyə düşdükcə oyanır və təbii dövrələrini davam etdirirlər. Lakin onlar steril olduqları üçün çoxalda bilmirlər. Bu parazitin yayılmasının qarşısını alır. Əməliyyat ABŞ-a ildə təxminən 15 milyon dollara başa gəlir. Lakin bunun müqabilində milyonlarla heyvanın həyatı xilas edilir və böyük iqtisadi itkilərin qarşısı alınır. Sahə qrupları milçəklərlə yanaşı, mütəmadi olaraq heyvanları yoxlayır, parazit izlərini axtarır və lazımi tədbirləri görür.
Aysun / Demedia.az
