Bəşər tarixini yenidən yaza bilər - Piri Rəis xəritəsində itirilmiş sivilizasiyanın sirri
Təqvim 1929-cu ilin oktyabrını göstərəndə İstanbuldakı köhnə kitabxananın tozlu və unudulmuş rəfində bəşər tarixini sözün əsl mənasında yenidən yaza biləcək köhnə xəritə tapıldı.
Demedia.az xəbər verir ki, 513-cü ilə aid olan bu xəritəyə Atlantik okeanı, Cənubi Amerika, Qərbi Afrika və Avropa sahilləri daxil idi. Xəritəni Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Piri Rəis adlı admiralı imzalayıb. Xəritədəki qeydlərə baxanda Piri Rəisin “müəlliflik” iddiası yox idi. Üstəlik, Piri Rəis xəritənin özündən çox daha qədim mənbələrə əsaslandığına diqqət çəkib. Bu qədim mənbələr arasında italyan kəşfiyyatçısı Xristofor Kolumbun xəritələri və e.ə. Eramızdan əvvəl 400-cü ilə aid başqa xəritələr də var idi. Köhnə bir kitabxananın tozlu rəfindən tapılan Piri Rəis xəritəsi elm adamları arasında həyəcanla qarşılanıb. Çünki bu xəritə əslində Kolumbun 1492-ci ildə Amerika qitəsini araşdırmaq üçün istifadə etdiyi itirilmiş xəritələrin yeganə məlum təsviri idi.
Piri Rəis xəritəsi 1950-ci illərdə uzun müddət çaşqınlıq yaratdı. Bu, ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin keçmiş kapitanı Arlington Mallery-nin təəccüblü müşahidəsinə qədər davam etdi. Mallery qeyd edib ki, xəritənin alt kənarı boyunca Cənubi Amerikanın əyri sahili olduğu düşünülən ərazi Antarktika sahil xəttinə çox oxşardır. Mallerin müşahidəsi olduqca mübahisəli idi, çünki Antarktida 1820-ci ilə qədər rəsmi olaraq kəşf edilməmişdir. 1513-cü il tarixli bu xəritədə Antarktida necə görünə bilərdi?
ABŞ-ın Nyu-Hempşir əyalətindəki Keene Dövlət Kollecindən professor Çarlz Hapqud Mallerin iddialarından təsirlənərək mövzu ilə bağlı araşdırmaya başlayıb. Hapgood təkcə Piri Rəisin deyil, eyni dövrə aid digər xəritələri də araşdırıb və təəccüblü nəticələrə gəlib. Hapgood-a görə, bu xəritələr təkcə Antarktidanı deyil, həm də qitənin sahil xəttini 6000 ildən çox əvvəl, indi də onu əhatə edən nəhəng buz təbəqəsinin əmələ gəlməsindən əvvəl mövcud olduğunu göstərirdi.
Əgər Hapgood haqlı idisə, sivilizasiyamızın bütün tarixi qüsurlu idi. 1940-1950-ci illərdə seysmoqrafik tədqiqatlar aparılana qədər Antarktidanın buzaltı topoqrafiyası məlum deyildi. Hapgood yalnız bir nəticə çıxara bildi. Bu qədim dənizçilər xəritələrini buzlaqlar əmələ gəlməmişdən əvvəl, yəni e.ə. Onlar bunu eramızdan əvvəl 4000-ci ildən əvvəl etmişlər. Belə bir ehtimalın tariximiz üçün sarsıdıcı nəticələrinin olacağı da vurğulanıb.
Növbəti minillikdə ilk qabaqcıl dəniz mədəniyyətlərinin inkişafı ilə eramızdan əvvəl qabaqcıl sivilizasiyalar yarandı. Təxminən eramızdan əvvəl 3000-ci ilə qədər ortaya çıxdığı düşünülür. Yenə də əgər Hapgood haqlıdırsa, itirilmiş dəniz sivilizasiyası əvvəllər düşünüldüyündən minlərlə il əvvəl mövcud olmalı idi.
Hapgoodun nəticələri daha sonra itirilmiş sivilizasiyanın müdafiəçiləri tərəfindən qəbul edildi. Şotlandiyalı yazıçı Qrem Hankok “Tanrıların Barmaq İzi” kitabına xəritələr daxil edərək, tariximizin bu itirilmiş dövrü ilə bağlı bəşər övladının yaddaş itkisi olduğunu iddia edib. Yoxsa bu sirli xəritələr itirilmiş sivilizasiyanın tarixdən əvvəlki dövrlərdə mövcud olduğunu sübut edə bilərmi?
Bu suala cavab vermək üçün 1954-cü ildə ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin xəritəçəkmə şöbəsi (hidroqrafiya şöbəsi) türk admirallarından Piri Rəis xəritəsinin surətini istədi. Dəniz xəritələri üzrə dünyanın aparıcı səlahiyyətlilərindən biri olan türklər, büronun sirli xəritəyə bir qədər işıq sala biləcəyinə ümid edirdilər.
Hidroqrafiya bürosu köhnə xəritələr üzrə ixtisaslaşmış ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin təqaüdçü kapitanı Arlinqton Malleri işə götürdü. Mallerin tapıntıları olduqca radikal idi. Xəritədə Antarktidanın buzaltı şimal sahilləri dəqiq təsvir edilmişdir.
Hidroqrafik idarə də tapıntılarla razılaşdı. Xəritənin dəqiqliyinə heyran qalan komanda bir addım da irəli gedərək, sözügedən kəşflərin hava tədqiqatlarının köməyi ilə də edilə biləcəyi qənaətinə gəlib. İdarədə yerölçən işləyən M.İ. Walters, Corctaun Universitetində iştirak etdiyi bir radio müsahibəsində bunları söylədi:
"Biz bu gün Hidroqrafiya İdarəsinin hazırladığı köhnə xəritələri və yeni xəritələri götürdük. Görkəmli zirvələrin və dağların səslərini müqayisə etdik. Onların təəccüblü harmoniyada olduğunu gördük".
Aysun / Demedia.az
