Nişasta tərkibli şəkərin ziyanı - DİQQƏT EDİN
Şəkərin sağlamlıq riskləri tez-tez müzakirə olunur. Beləliklə, nişasta əsaslı şəkər adi şəkərdən nə ilə fərqlənir? Nişasta əsaslı şəkər hansı sağlamlıq problemlərinə səbəb olur? Ən əsası, şəkərin hansı növündən asılı olmayaraq, xeyirdən çox zərəri varmı?
Əslində bir çox bitkinin tərkibində şəkər var. Ancaq toz, kub şəklində və ya sənaye üsulu ilə istehlak edə biləcəyimiz şəkər yalnız şəkər qamışı və şəkər çuğundurundan əldə edilir. Şəkər qamışı tropik iqlimdə bitə bilən bitki olduğundan bizdə onu becərmək mümkün deyil. Türkiyədə şəkərin xammalı əlverişli iqlim şəraitinə görə şəkər çuğundurudur. Türkiyədə şəkər istehsalı ilə bağlı ilk təcrübələr Osmanlı İmperiyası dövründə başlayıb. Ancaq ilk şəkər fabriki 15 iyun 1926-cı ildə cümhuriyyət dövründə İstanbul və Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş. adı ilə quruldu. 1926-cı il dekabrın 17-də Uşakda daha bir şəkər zavodu açıldı. Şəkərin istehsal olunduğu ilk fabrik 26 noyabr 1926-cı ildə Apullu Şəkər Zavodu olub. Bu fabriklər ölkəmizin şəkər ehtiyacını qarşılasa da, əhalinin artması kimi amillərlə əlaqədar olaraq iki yeni şəkər zavodu fəaliyyətə başlamış və fabriklər 1950-ci illərə qədər şəkər ehtiyacını ödəyib. 1951 və 1956-cı illəri əhatə edən beşillik sənaye inkişafı planı çərçivəsində 11 yeni şəkər zavodu istifadəyə verildi. Zamanla şəkər istehlakına artan tələbata cavab verən yeni şəkər zavodları açıldı.
Bəs bu qədər zərərli olduğu və hətta kişilərdə sonsuzluğa səbəb olduğu deyilən nişasta əsaslı şəkər nədir? Dünyada şəkərin 75 faizi şəkər qamışından, 25 faizi isə şəkər çuğundurundan əldə edilir. Nişasta əsaslı şəkərlər isə qarğıdalı, buğda və kartof kimi nişasta əsaslı xammallardan bəzi kimyəvi üsullarla əldə edilən və ümumiyyətlə qlükoza, izoqlükoza, fruktoza və buna bənzər maddələrdən ibarət şəkər növüdür. Birbaşa istehlak edilməyən nişasta əsaslı şəkərlər şəkərli məhsullar istehsal edən şirkətlər tərəfindən bir növ girdi kimi istifadə edilir və şəkərli və unlu məmulatlar, dondurma, halva, mürəbbə, marmelad, spirtli və alkoqolsuz içkilərdə bir növ tatlandırıcı kimi istifadə olunur.
Nişasta əsaslı şəkərlər piylənmə, yağlı qaraciyər və siroz, bağırsaq florası və mikrobiotasında dəyişikliklər, kolon, döş və mədəaltı vəzi xərçəngi və kişilərdə sonsuzluq kimi sağlamlıq problemlərini tətikləyir.
Səhiyyə Nazirliyinin Elmi Komitəsi yuxarıda qeyd etdiyim risklərə diqqət çəkir və xəbərdarlıq edir ki, nişasta əsaslı olsun, olmasın şəkər istehlakı gündəlik kalori miqdarının 10 faizindən çox olmamalıdır. Xüsusilə azyaşlı uşaqların şəkər istehlakı yerinə sağlam qidalanma üsullarına üstünlük vermələri vurğulanır. Uşaqlıqda həddindən artıq şəkər istehlakı gələcəkdə sonsuz sağlamlıq problemlərinə yol açır.
Aysun / Demedia.az
