İki dahinin döyüşü - Razılaşsaydılar, 2022-ci ildə 2030-u yaşaya bilərdik

Bu gün zəlzələlərlə əlaqəli olduğu iddia edilən HAARP layihəsi dedikdə ağıla gələn ad Nikola Tesla 1856-cı ildə ildırımlı, elektrik yüklü bir havada dünyaya gəlib. 

Qardaşı cəmi 5 yaşında olarkən vəfat edəndə atdan yıxılır və yaşadığı kədər ona dərin yaralar verir. Qardaşının ölümündə özünü günahlandıran Teslanın həyatı uşaqlıqdan mübarizə ilə keçib.  86 yaşında vəfat edəndə ona uşaqlıq və gənclik illərindən bir çox məyusluqlar, uğurlarına baxmayaraq diqqətdən kənarda qalması, haqsızlıqlar qalır.

21-ci əsr dünyasının təməlini az qala quran Tesla, şübhəsiz ki, həyatı boyu alacağı ən böyük yaranı tələbə ikən heyran olduğu və “ampulu icad edən şəxs” kimi tanınan ixtiraçı Tomas Edisondan alacaqdı.

Bədbəxt uşaqlıqdan sonra Tesla özünü mühazirələrə həsr etdi və həyatı boyu fizika dərslərinə böyük maraq göstərdi. Elektrik onu həmişə maraqlandırıb. Bu böyük maraq, karyerasının başlanğıcında bir arayış məktubu ilə ona əhəmiyyətli bir şans verilməsini təmin edərdi. Edisonun Avropadakı ortağı Çarlz Bechlerin istinad məktubu ilə özünü Nyu Yorkdakı Edison Machine Works-də tapan Tesla artıq xəyallarına çox yaxın idi.
Bechler yaxın dostu və ortağı Edisona Teslanın da onun kimi dahi olduğunu söylədi. Edison özündən 9 yaş kiçik Teslaya baxanda gənc və zəif bir adam gördü. Tesladan "elektrik" ala bilməyən Edison bu gənclə tarixə düşəcək cari müharibəyə girəcək, hətta ikisi arasında gedən mübarizə də populyar mədəniyyətdə dərin izlər buraxacaqdı.

Küçələri birbaşa cərəyan, yəni DC ilə işıqlandıran Tesladan Edisonun ilk istəyi, uzun məsafələrə birbaşa cərəyan ötürmə problemini həll etmək oldu. Edisondan fərqli olaraq, Tesla həyatı boyu alternativ cərəyanı və ya AC-ni müdafiə etdi. Tesla Edisonun istəyini qəbul edib problemi həll etsəydi, 50 min dollar (təxminən 929 min 600 TL) dəyərində böyük sərvətə sahib olacaqdı. Birbaşa cərəyan uzun və bahalı kabellər vasitəsilə ötürüldüyü üçün ciddi çatışmazlıqlara malikdir. Küçələrdə kabellərin çirklənməsi həm insanların, həm də heyvanların həyatı üçün təhlükə yaradırdı. Məsafə artdıqca cərəyan gücünün azalması başqa bir problem idi. Thomas Edison, lakin DC-dən imtina etmək istəmirdi. Səbəb onun bütün biznesini DC-də qurması idi. Buna görədə AC haqqında deyilən hər şey Edisonu qəzəbləndirdi, o, Teslanın AC müdafiəsini qəbul etmədi.

İxtiraçı kimi tanınan Edison, yalnız insanlar tərəfindən faydalı olduğuna inanıldığı üçün maddi cəhətdən tələb olunan bir şeyi kəşf etməkdən həyəcanlandığını ifadə etdi. Edison dedi: "Mən satılmayacaq bir şey icad etmək istəmirəm. Satış faydalılığın sübutudur, faydalılıq isə uğurdur".
Tesla ilə müxtəlif cərəyanların döyüşçüləri olan Edison özündən 9 yaş kiçik olduğu iddia edilən mühəndisin əməyini və uğurlarını demək olar ki, görməzlikdən gəlirdi. O, Teslanı özü və şirkəti üçün təhlükə olaraq görür, bəlkə də o günə qədər inandığının əksini söyləyə biləcəyimiz fikirləri müdafiə edirdi. Az qala ona müharibə elan edən Edisonun şirkətindən ayrılmaq qərarına gələn Tesla çox da uzağa getməyib, şirkətin iki küçə arxasında yerləşən öz laboratoriyasına köçüb və işini oradan davam etdirib.

7 ildir laboratoriyasından çölə çıxmayan Teslanın işi başqa bir ixtiraçı Corc Vestinqhausun diqqətini çəkib. Teslanın ortağı olmağa qərar verən Westinghouse, mühəndisin dünya şöhrətli bir ada çevrilməsinə töhfə verdi. AC istifadəsinə öncülük edən Westinghouse sayəsində Tesla 1893-cü ildə Çikaqoda minlərlə insanın qarşısında nümayiş keçirdi. O, uşaqlıq arzusu olan Niaqara şəlaləsindən elektrik enerjisi istehsal etməyə bir addım daha yaxınlaşmışdı. Bununla belə, bu uğur ağır qiymətə gələcək.

İndiki müharibələr rəsmi olaraq başlamışdı. Edison onun ixtirasının DC-nin Teslanın ön plana çıxardığı AC ilə əvəzlənməsini qəbul edə bilmədi. Qəzəbinə hakim ola bilməyən Edisonun Teslanın laboratoriyasını yandıraraq məhv etdiyi iddia edilir. Ancaq hər şey bununla məhdudlaşmırdı. AC-ni ləkələmək üçün kampaniyalara başlayan Edison, Teslanın müdafiə etdiyi alternativ cərəyandan istifadə edərək, pişik və itləri xalqın gözü qarşısında vəhşicəsinə öldürməyi seçdi. Sirk fili, şübhəsiz ki, ən məşhur qarayaxma kampaniyasıdır.

1888-ci ilin ikinci yarısında edamlar üçün elektrik stulunun dizaynı üzərində iş aparıldı. Edison, Harold P. Brown ilə əməkdaşlıq edərək, elektrik stulunun icrasının son formasını formalaşdırdı. Qanun layihəsi 1889-cu il yanvarın 1-də qanuna çevriləndə alternativ cərəyanın tərəfdarlarından biri olan Vestinqhauz Edisonun niyyətini başa düşdü və onun marka dəyişən cərəyan generatorlarını Nyu Yorkdakı həbsxana rəhbərliyinə satmaqdan imtina etdi. Lakin Edison və Braun dayanmaq istəmirdilər. Verdikləri alternativ cərəyan generatorları ilə qatil Kemmlerin edamını gözləməyə başladı.
Təqvimlər 6 avqust 1890-cı ili göstərdikdə Kemmlerə ilk dəfə min voltluq cərəyan verildi. Lakin nəticə uğursuz alındı. Kemmler bu cərəyanla ölmədi. Ətrafdakıların gözü qarşısında 3-cü dərəcəli yanıqlar alan Kemmler ağrı ilə hərəkətini davam etdirib. Kemmlerə bu dəfə 2000 volt cərəyan verildi. Dəqiqəlik işgəncələrdən sonra Kemmler yalnız 2000 volt cərəyandan sonra son nəfəsini verdi. İnsanlar alternativ cərəyana və buna görə də Teslaya böyük nifrət etməyə başladılar.

Fırtınalı bir gecədə Tesla yaxınlığındakı qəsəbədə baş verən yanğın çoxsaylı qurbanlara səbəb olduqda şikayətlərin sayı getdikcə artdı. Bu yanğından sonra Tesla az qala “persona non qrata” vəziyyətində idi. Onun əməyinə, nailiyyətlərinə məhəl qoyulmur, o, kütləvi qarayaxma kampaniyası ilə mübarizə aparmağa çalışırdı. Tesla kimi, ortağı Westinghouse da çətin vəziyyətdə idi. Şirkət böyük itki ilə üzləşdi.
Tesla borc payı müqabilində ixtiralarının patentlərini Westinghousea verməli oldu. Əldə etdiyi bu pulla Nyu-Yorkda bir oteldə ölənə qədər heç bir ödəniş etmədən qala biləcəyi bir otaq və aylıq əsas qida ehtiyacını ödəmək üçün pul əldə etdi.

86 yaşında otel otağında son nəfəsini verən Tesla bu gün istifadə edilən texnologiyanın əsasını qoyan ad oldu. Bir əsr əvvəl simsiz texnologiyanı xəyal edən Tesla, sağlığında layiq olduğu hörmət və dəyəri görməmişdi. Teslanın kəşflərindən sonra italyan Guglielmo Marconi radionu tapdıqda Teslaya edilən böyük haqsızlıqlar yenidən gündəmə gəldi. Teslanın rentgen şüaları sayəsində rentgen texnologiyasının ixtiraçısı kimi qəbul edilən Vilhelm Konrad Röntgen gələcəyi dizayn edən dahiyə qarşı haqsızlıq edən başqa bir ad idi.

Teslanın ən qorxunc ixtirası olan “ölüm şüası”nın qeydləri o öləndə itdi. Qeydlər heç vaxt tapılmadı. Hətta Nasist tərəfdarlarının qeydləri oğurlayaraq Teslanı öldürdükləri iddia edilirdi. Dünyaya təsir edən hər şeyin içində olan və demək olar ki, diqqətdən kənarda qalan Tesla, bu gün də HAARP layihəsi ilə tez-tez xatırlanmağa davam edir. Edison kimi iti işgüzarlığı olmasa da, simsiz enerji ötürülməsinin qabaqcılı kimi elektrik enerjisinin uzun məsafələrə ötürülməsini təmin edən alternativ cərəyanın müdafiəsi ilə müasir texnoloji həyata yol açan Tesla bu işdə DC-ni kölgədə qoyur. sahəsində populyar elm və mədəniyyət dünyasında hər gün daha böyük və daha böyük bir liderə çevrilmişdir.tədqiqat mövzusu olmaqda davam edir.
Tomas Edison hesab edirdi ki, Nikola Teslanın AC kəşfi onun öz kəşfi DC-nin rəfdə qalması deməkdir. Ancaq bu gün hər iki cərəyan eyni sistemdə növbə ilə istifadə olunur. Edison kəşflərini bazara çıxararkən cəmi 20 il qabaqda görsəydi, bəlkə də Nikola Teslaya bu qədər aqressiv davranmazdı. Bir çox ekspertlərin fikrincə, əgər iki alim birlikdə işləyə bilsələr, biz hətta 2022-ci ildə 2030 texnologiyasından istifadə edə bilərik.

Aysun / Demedia.az