Müasir tibbin SİRRİ: Burada saxlanılır
Bəşər tarixinin ən böyük sivilizasiyalarından biri sayılan Qədim Misir illərdir açılmayan sirri ilə çoxlarının marağına səbəb olub.
Piramidalar gündəmdə olsa da, misirlilərin müasir tibblə bağlı işləri də kifayət qədər diqqətəlayiqdir. Bəs necə oldu ki, hər biri digərindən daha vacib olan vacib sirlərə bu qədər erkən tarixdə bu qədər uğurla daxil oldular? Papirus qeydlərində öz əksini tapmış və günümüzə qədər gəlib çatan məlumatları ekspertdən soruşduq.
O, düz 18 ilini Nil vadisində keçirmiş məşhur misirşünas idi. Qədim Misir haqqında kəşf edilməmiş və kəşf edilməmiş hər şey onun ən böyük həvəsi idi. 1822-ci ildə ABŞ-ın Konnektikut ştatında anadan olan Edvin Smit 19-cu əsrin ikinci yarısını Misirdə keçirib. İllərini Qədim Misirin sirrini açmağa həsr edən Smit, təqvimlər 1862-ci ili göstərdikdə karyerasında mühüm dönüş nöqtəsi yaşadı. Mustafa Ağa adlı şəxslə yolunu kəsən Smit bu adamdan Thebe xarabalığından olduğu güman edilən papirus alır. Smitin aldığı bu papirusun əhəmiyyətli bir fərqi var idi. Bu papirus dünyanın ən qədim cərrahiyyə sənədi idi və bəzi hissələri yox idi. Eramızdan əvvəl 16-cı əsrə aid olduğu güman edilən bu papirus heroqlif sistemi ilə yazılmışdır. Daha sonra onun adını daşıyacaq bu papirusu araşdırmaq üçün yola çıxan Smit, kəşf etdiyi məlumatlarla müasir tibbin sirrini açacaqdı.
Müasir tibbin kodu olan bu papirusda gizlənmiş meyiti araşdıra bildikləri üçün inkişaf etdilər.
Edvin Smitin araşdırmalarında papirus üzərində infeksiyalar üçün bal və kifli çörəyin, qanaxmanın dayandırılması üçün isə çiy ətdən istifadə edildiyi yazılıb. Üstəlik, vacib məlumatlar bunlarla məhdudlaşmırdı. Misirli alim əlindəki papirusun beyin qişaları, onurğa beyni və beynin üst örtüyü olan onurğa mayesini də müzakirə etdiyini diqqətə çatdırıb. Lakin Smit əlindəki papirusun sirrini açmaq üçün uzun müddət çalışsa da, onun həyatı daha çox sirri açmaq üçün kifayət etmədi. O, 1906-cı ildə, 84 yaşında, papirusda A-dan Z-yə qədər yazılanları tam deşifrə edə bilməmiş vəfat etmişdir.
Atasının ölümündən sonra Leonora Smit papirusu Nyu York Tarix Cəmiyyətinə verdi. Papirusu Çikaqo Universitetində Şərq İnstitutunun yaradıcısı Ceyms Henri Breasted tərcümə edib və onun tərcüməsi 1930-cu ildə nəşr olunub. Papirusda Hippokratdan əvvəl müasir təbabətin banisi sayılan Sakkara piramidasının memarı və saray nəzarətçisi İmhotepin nümunələri var idi. Alimlərin fikrincə, onurğa beyni mayesinin ilk dəfə qeyd edildiyi bu papirusda yazılanlar rasional və müşahidə terapiyasının ilk nümunəsi idi.
Misirlilərin mumiyalama prosesində burnundan qarmaq taxaraq beyni çıxarmaları onların beyin/burun əlaqə yolunu bildiklərini ortaya çıxardı. Beyin mumiyalanmaq üçün cəsədin içindən çıxarıldıqdan sonra ürək qabda məzarda saxlanılıb. İmhotep, papirusun son iki sətirində deyildiyi və müasir təbabətin başa düşdüyü kimi, beyin qabığının qopması ilə burundan axa bilən onurğa mayesinin yolu ilə daxil olur, damağı qaldırıb beyni çıxarır və əməliyyat edirdi. fironların bu şəkildə mumiyalanması.
İndi 'beyin-onurğa beyni mayesi' olaraq adlandırılan bu mayenin qeyd edilməsi ilə Smitin tapdığı papirusda beyin və nevroloji ifadələrin ilk nümunələri də var idi. Baş travmasında baş beyin qabığı, onurğa beyni mayesi və beyin qırışları ətraflı izah edilmiş və vəziyyətdən asılı olaraq xəstənin burnunda qanaxma ola biləcəyi və ya xəstədə boyun rigidliyinin yarana biləcəyi bildirilmişdir. Papirusda hər bir zədə üçün ətraflı məlumat verildi, sonra müayinənin hansı üsulla aparılacağı və müalicə aparıldı.
Aysun / Demedia.az
