Yarım milyon il yatmış virusu oyandıracaq... - Qəza baş versə nə olar?
Rusiyanın Sibir bölgəsində tənha bir yerdə yerləşən "Vektor" tədqiqat laboratoriyası tarixdən əvvəlki canlıların qalıqları üzərində virusları öyrənir.
Demedia.az xəbər verir ki, peyvənd araşdırmalarının da yer aldığı təcrübələrlə bağlı mütəxəssislərin etdiyi xəbərdarlıqlar olduqca qorxuludur.
Professor Əli Ağaçfidan "Qəza baş verərsə, bunun ciddi fəsadları ola bilər" deyərək diqqəti çəkən məlumatlar da paylaşıb.
Rusiyanın Sibir bölgəsindəki Novosibirsk şəhərinin təxminən 20 kilometrliyində yerləşən Dövlət Virusologiya və Biotexnologiya Araşdırma Mərkəzi (Vektor) müəssisədə aparılan tibbi araşdırmalarla zaman-zaman ön plana çıxmağa davam edir. Sovet İttifaqı dövründə bioloji silahların inkişaf etdirilməsi obyekti kimi istifadə edildiyi iddia edilən kampus indi peyvənd tədqiqatları və tarixdən əvvəlki virusların tədqiqi üçün istifadə olunur. Obyektin Rusiya tərəfindən bioloji silahların hazırlanması üçün istifadə edildiyi zaman-zaman iddia edilsə də, hələlik bu iddianı təsdiqləyən heç bir dəlil yoxdur. Bununla belə, ekspertlər xəbərdarlıq edir ki, laboratoriyada baş verə biləcək qəza ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.
Son zamanlar Kovid-19 epidemiyası ilə bağlı aparılan araşdırmalarla gündəmə gələn Vector, başda EpiVacCorona peyvəndi olmaqla karantin prosesində Rusiya üçün virusla mübarizədə mühüm rol oynayıb. Dünyada çiçək virusunun canlı saxlanıldığı və nəzarət altında saxlanıldığı iki mərkəzdən biri olan Vektorda qlobal istiləşmə səbəbiylə ərimiş Sibir torpağındakı tarixdən əvvəlki virusların araşdırılması və anlaşılması üçün də işlər aparılır.
Bütün bu mühüm inkişaflara baxmayaraq, bir çox mütəxəssisin laboratoriya ilə bağlı ciddi sual işarələri var. Bəzi ekspertlər araşdırma mərkəzi ilə bağlı narahatlıqlarını tez-tez mətbuat nümayəndələri ilə bölüşərək, Rusiyadakı bu tənha və yüksək mühafizə olunan obyektdə köhnə virusların tədqiqi və dirçəldilməsi ilə bağlı aparılan tədqiqatların dünya miqyasında virus dalğasına səbəb ola biləcəyi ehtimalına diqqət çəkiblər. Kovid-19 kimi epidemiyalar.
Vektor minlərlə il əvvəl yaşamış canlıların qalıqlarını tədqiq edir və yarım milyon ilə yaxındır yatmış vəziyyətdə olan tarixdən əvvəlki virusları aşkar edib oyatmağa çalışır. Tədqiqatın məqsədi canlıların ölümünə səbəb olan infeksiyaları aşkar etmək və araşdırmaqdır.
Bəzi ekspertlər mamontları və digər tarixdən əvvəlki canlıları öldürən virusların insanlara yoluxma riski altında olduğunu iddia edərək aparılan araşdırmaların “çox riskli” olduğunu söyləməyə davam edirlər. Eks-Marsel Universitetinin Elmi Tədqiqat Mərkəzində çalışan professor Jean-Michel Claverie, Vector-də aparılan araşdırmaların çox təhlükəli nəticələrə səbəb ola biləcəyini müdafiə etdi. Rusiya Dövlət Virusologiya və Biotexnologiya Araşdırma Mərkəzində müayinə edilən bəzi virusların kifayət qədər köhnə olduğunu qeyd edən Klaveri, "İmmunitet sistemimiz daha əvvəl belə viruslarla qarşılaşmayıb. Onların nəyə səbəb ola biləcəyini bilmirik. Bəziləri 200 ilə 400 min arasında yaşı olduğunu deyir.
Obyektdəki təhlükəsizlik tədbirlərinə və obyektin müasirliyinə şübhə ilə yanaşan Klaveri 2019-cu ildə vəba, qarayara, ebola kimi son dərəcə təhlükəli xəstəliklərin saxlandığı müəssisədə partlayışın baş verdiyini xatırladıb. 2004-cü ildə laboratoriyada baş verən başqa bir hadisədə, özünə "təsadüfən" Ebola virusu vuran bir işçinin öldüyü iddia edildi.
Aysun / Demedia.az
